பனைமரம் (Borassus flabellifer)
பனை (Palmyra Palm), புல்லினத்தைச் சேர்ந்த ஒரு தாவரப் பேரினம். அறிவியல் வகைப்பாட்டில் இதைப் போரசசு (borassus) என்னும் பேரினத்தில் அடக்குவர். இப்பேரினத்தில் பல சிற்றினங்கள் அடங்குகின்றன. தற்போது ஏற்பட்ட இயற்கைச்சீற்றமான கஜா என்னும் புயலால் கடற்கரையோர மாவட்டங்களான நாகப்பட்டினம், திருவாரூர், தஞ்சாவூர், புதுக்கோட்டை போன்றவற்றில் பல்லாயிரக்கணக்கான பலவகையான மரங்கள் காற்றினால் வேரோடு சாய்ந்துவிட்டன. ஆனால் பனைமரங்கள் அதிகளவு பாதிப்பிற்கு உள்ளாகாமல் தப்பித்துள்ளன. எனவேதான் நமது முன்னோர்கள் பல இடங்களிலும் அதாவது ஏரிக்கரை, குளக்கரை மற்றும் கடற்கரை ஓரங்களில் பனைமரங்களை நட்டு வளர்த்தனர். அதன் பயன்கள் எண்ணற்றவை. கடல் அ்ரிப்பு மற்றும் மண்அரிப்பு போன்றவை ஏற்படாதவாறு அரணாக நின்று இயற்கையை சமநிலையில் வைத்துக்கொண்டிருந்தன. ஆனால் காலப்போக்கில் நாம் அதன் மகத்துவம் தெரியாமல் அவற்றை வீண் எனக்கருதி வெட்டி சாய்த்ததால் இன்று ஏராளமான சேதத்தை எதிர்கொள்ளவேண்டியதாயிற்று.
பனை மரங்கள் எவ்வாறு புயலிலும் தாக்குப்பிடித்தன என்பதைப்பற்றிய கட்டுரை நாளிதழிலும் வெளிவந்தது. அக்கட்டுரையை காண்பதற்கு
இங்கு கிளிக்செய்யவும்
பனைகள் பொதுவாகப் பயிரிடப்படுவதில்லை, இயற்கையிலேயே தானாகவே வளர்ந்து பெருகுகின்றன. இளம் பனைகள் வடலி என்று அழைக்கப்படுகின்றன. பனை வளர்ந்து முதிர்ச்சியடைவதற்கு 15 ஆண்டுகள் வரை எடுக்கும் எனக் கூறப்படுகிறது. அதன் வயது மனிதனின் சராசரி வயதிலும் கூடியது என்பது குறிப்பிடத்தக்கது. பனைகள் குறிப்பிடத்தக்க வளைவுகள் ஏதுமின்றிச் சுமார் 30 மீட்டர் உயரம் வரை வளரக்கூடியவை. கிளைகள் கிடையாது. இதன் உச்சியில், கிட்டத்தட்ட 30 – 40 வரையான விசிறி வடிவ ஓலைகள் வட்டமாக அமைந்திருக்கும்.
தமிழ்நாட்டின் மாநில மரம் பனைமரமாகும். இதன் அறிவியல் பெயர் பொராசஸ் பிலாபெல்லிபர் ஆகும். தற்போது இம்மாநில மரமானது அழிந்து வரும் பாரம்பரியங்களில் ஒன்றாக வருகிறது. இதற்கு காரணம் இதன் நன்மைகளை நாம் அறியாததேயாகும்.
பனைமரத்திலிருந்து கிடைக்கும் பனை நுங்கு நன்மைகள் பல தரக்கூடியது ஆகும். தமிழ்நாட்டின் மாநிலமரமாக இருக்கும் இம்மரத்தை இத்தலைமுறையினர் அறிந்திருக்க வாய்ப்பில்லை. அறியாமல் இருந்தாலும் அதிலிருந்து கிடைக்கும் பனை நுங்கு ஆரோக்கியத்திற்கு ஏராளமான பலன்களைத்தருகிறது.
வெயில் காலசூட்டிலிருந்து நம்மை பாதுகாத்துக்கொள்ள நமக்கு இயற்கை தந்த வரம்தான் பனைநுங்கு. கோடைகாலத்தில் அனைவரும் குளிர்ச்சியை நாடுவோம். நம் உடலுக்கு தேவையான நீர் சத்துக்களை வாரி வழங்குகிறது பனை நுங்கு.
பனைவெள்ளம், பனங்கற்கண்டு, பனங்கிழங்கு, பனம்பழம் என அனைத்துமே மருத்துவகுணம் நிறைந்தவை. பனை நுங்கில் அதிக அளவு வைட்டமின் பி மற்றும் சி இரும்புச்சத்து, கால்சியம், துத்தநாகம், சோடியம், மக்னீசியம், பொட்டாசியம், டையமின், அஸ்கார்பிக் அமிலம் மற்றும் புரதம் போன்ற சத்துக்கள் அதிகம் காணப்படுகிறது.
பனை நுங்கிற்கு கொழுப்பைக்கட்டுப்படுத்தி உடல் எடையை குறைக்கும் ஆற்றல் உண்டு. உடல் எடையை குறைக்க நினைப்பவர்கள் பனை நுங்கை சாப்பிடலாம். பனை நுங்கில் உள்ள நீரானது வயிற்றை நிரப்பி பசியையும் தூண்டுவதோடு மலச்சிக்கல் மற்றும் வயிற்றுப்போக்கு இரண்டிற்குமே பனை நுங்கு மருந்தாக பயன்படுகிறது. உடல் உஷ்ணத்தால் அவதிப்படுபவர்களுக்கு எவ்வளவு தண்ணீர் கு்டித்தாலும் தாகம் அடங்காது. பனை நுங்கை சாப்பிட்டால் அவர்கள் தாகம் அடங்கும்.
இரத்தசோகை உள்ளவர்களுக்கு நுங்கு நல்லமருந்தாகும். நுங்கில் காணப்படும் ஆந்த்யூசைன் எனும் இரசாயனம் பெண்களுக்கு மார்பக புற்றுநோய் கட்டிகள் வருவதை தடுக்கும் சக்திகொண்டது. நுங்கு வெயில் காலத்தில் ஏற்படும் அம்மை நோய்களை தடுத்து உடலுக்கு நோய் எதிர்ப்பு சக்தியை தந்து உடலை சுறுசுறுப்பாக்கும். இப்படி பல நன்மைகளை நமக்கு அள்ளித்தருகிறது பனை நுங்கு.
பொது வழக்கில் மரம் என்று தமிழில் வழங்கப்படினும், இது மர வகையைச் சார்ந்தது அல்ல. தற்காலத் தாவரவியல் அடிப்படையில் மட்டுமன்றித் தமிழ் இலக்கண மரபுகளின்படியும் பனையை மரம் என்பது தவறு. தமிழில் உள்ள மிகப் பழைய இலக்கண நூலான தொல்காப்பியம் புல், மரம் என்பவற்றுக்கு இடையேயான வேறுபாட்டைப் பின்வருமாறு வரையறை செய்கிறது.
புறக் காழனவே புல்லெனப் படுமே (பாடல் 630)
அகக் காழனவே மரமெனப் படுமே (பாடல் 631)
பலவகையான பயன்களை நெடுங்காலத்துக்குத் தருவதால் பனையை, கேட்டதைக் கொடுக்கும் தேவலோகத்து மரம் எனத் தொன்மங்கள் கூறும் கற்பகதருவுக்கு ஒப்பிடுவர்.
இத்தகைய ஆற்றல் கொண்ட இம்மாநில மரத்தை பாதுகாத்து இயற்கையை காப்போம் நம் வருங்கால சந்ததியினரை காப்போம்.
Borassus flabellifer
Borassus flabellifer, commonly known as doub palm, palmyra palm, tala palm, toddy palm or wine palm, is native to the Indian subcontinent and Southeast Asia, including Nepal, India, Bangladesh, Sri Lanka, Cambodia, Laos, Burma, Thailand, Vietnam, Malaysia, Indonesia and the Philippines. It is reportedly naturalized in Pakistan, Socotra, and parts of China.
Fruit
The fruit measures 10 cm (3.9 in) to 18 cm (7.1 in) in diameter, has a black husk, and is borne in clusters. The top portion of the fruit must be cut off to reveal the sweet jelly seed sockets, translucent pale-white, similar to that of the lychee but with a milder flavor and no pit. The sweet jelly seed sockets occur in combinations of two, three or four seeds inside the fruit. The jelly part of the fruit is covered with a thin, yellowish-brown skin. These are known to contain watery fluid inside the fleshy white body.
The conventional way this fruit is eaten is when the outer casing is still unripe while the seeds are eaten as the fruit. But if the entire fruit is left to ripen, the fibrous outer layer of the palm fruits can also be eaten raw, boiled, or roasted. When this happens, the fruit takes a purple-blackish hue and tastes similar to a Coconut flesh. The skin is also eaten as part of the fruit similar to how mango skins are often consumed along with the fruit. Bengali People have perfected the art of making various sweet dishes with the yellowish viscous fluidic substance obtained from a ripe palm fruit.
A sugary sap called toddy, can be obtained from the young inflorescence, either male or female. Toddy is fermented to make a beverage called arrack, or it is concentrated to a crude sugar called jaggery or Taal Patali (তাল পাটালী) in Bengali and Pana Vellam or Karuppukatti (கருப்புகட்டி or கருபட்டி) in Tamil. It is called Gula Jawa (Javanese sugar) in Indonesia, and is widely used in Javanese cuisine. In addition, the tree sap is taken as a laxative, and is believed to possess medicinal virtues that have also been ascribed to other parts of the plant.
Sprouts
Leaves
Trunk
The stalks are used to make fences and also produce a strong, wiry fiber suitable for cordage and brushes. The black timber is hard, heavy, and durable and is highly valued for construction. In Cambodia, the trunks are also used to make canoes.
The young plants are cooked as a vegetable or roasted and pounded to make meal.
Crown
When the crown of the tree is removed, the segment from which the leaves grow out is an edible cake. This is called thati adda (తాటి అడ్డ/తాటి మట్ట) in Telugu or pananchoru (பனஞ்சோறு) in Tamil.
Palmyra Tuber Palmyra tuber has 98% fibre which means up to 95% is starch content.
Cultivation
Borassus flabellifer has a growth pattern, very large size, and clean habits that make it an attractive ornamental tree, cultivated for planting in gardens and parks as landscape palm species.
Cultural symbolism
• The palmyra tree is the official tree of Tamil Nadu. Highly respected in Tamil culture, it is called "karpaha Veruksham" ("celestial tree") because all its parts have a use. Panaiveriyamman, named after panai, the Tamil name for the Palmyra palm, is an ancient tree deity related to fertility linked to this palm. This deity is also known as Taalavaasini, a name that further relates her to all types of palms.
• The Asian palmyra palm is a symbol of Cambodia where it is a very common palm, found all over the country. It also grows near the Angkor Wat temple.
• In Indonesia the Palmyra tree is the symbol of South Sulawesi province.
• The palm is also common in Thailand, especially in the northeast or Isaan area, where it is a prevailing part of the landscape.
• This plant has captured the imagination of Bengalis, especially in the words of Rabindranth Tagore whose nursery rhyme 'Taal Gaach ek Paye daariye' (তাল গাছ এক পায়ে দাড়িয়ে.., literally Tall tree standing on a single leg....) in Sahaj Path (সহজ পাঠ) is a staple reading material in most schools in West Bengal & Bangladesh.
பனை (Palmyra Palm), புல்லினத்தைச் சேர்ந்த ஒரு தாவரப் பேரினம். அறிவியல் வகைப்பாட்டில் இதைப் போரசசு (borassus) என்னும் பேரினத்தில் அடக்குவர். இப்பேரினத்தில் பல சிற்றினங்கள் அடங்குகின்றன. தற்போது ஏற்பட்ட இயற்கைச்சீற்றமான கஜா என்னும் புயலால் கடற்கரையோர மாவட்டங்களான நாகப்பட்டினம், திருவாரூர், தஞ்சாவூர், புதுக்கோட்டை போன்றவற்றில் பல்லாயிரக்கணக்கான பலவகையான மரங்கள் காற்றினால் வேரோடு சாய்ந்துவிட்டன. ஆனால் பனைமரங்கள் அதிகளவு பாதிப்பிற்கு உள்ளாகாமல் தப்பித்துள்ளன. எனவேதான் நமது முன்னோர்கள் பல இடங்களிலும் அதாவது ஏரிக்கரை, குளக்கரை மற்றும் கடற்கரை ஓரங்களில் பனைமரங்களை நட்டு வளர்த்தனர். அதன் பயன்கள் எண்ணற்றவை. கடல் அ்ரிப்பு மற்றும் மண்அரிப்பு போன்றவை ஏற்படாதவாறு அரணாக நின்று இயற்கையை சமநிலையில் வைத்துக்கொண்டிருந்தன. ஆனால் காலப்போக்கில் நாம் அதன் மகத்துவம் தெரியாமல் அவற்றை வீண் எனக்கருதி வெட்டி சாய்த்ததால் இன்று ஏராளமான சேதத்தை எதிர்கொள்ளவேண்டியதாயிற்று.
இங்கு கிளிக்செய்யவும்
பனைமரத்திலிருந்து கிடைக்கும் பனை நுங்கு நன்மைகள் பல தரக்கூடியது ஆகும். தமிழ்நாட்டின் மாநிலமரமாக இருக்கும் இம்மரத்தை இத்தலைமுறையினர் அறிந்திருக்க வாய்ப்பில்லை. அறியாமல் இருந்தாலும் அதிலிருந்து கிடைக்கும் பனை நுங்கு ஆரோக்கியத்திற்கு ஏராளமான பலன்களைத்தருகிறது.
வெயில் காலசூட்டிலிருந்து நம்மை பாதுகாத்துக்கொள்ள நமக்கு இயற்கை தந்த வரம்தான் பனைநுங்கு. கோடைகாலத்தில் அனைவரும் குளிர்ச்சியை நாடுவோம். நம் உடலுக்கு தேவையான நீர் சத்துக்களை வாரி வழங்குகிறது பனை நுங்கு.
பனைவெள்ளம், பனங்கற்கண்டு, பனங்கிழங்கு, பனம்பழம் என அனைத்துமே மருத்துவகுணம் நிறைந்தவை. பனை நுங்கில் அதிக அளவு வைட்டமின் பி மற்றும் சி இரும்புச்சத்து, கால்சியம், துத்தநாகம், சோடியம், மக்னீசியம், பொட்டாசியம், டையமின், அஸ்கார்பிக் அமிலம் மற்றும் புரதம் போன்ற சத்துக்கள் அதிகம் காணப்படுகிறது.
பனை நுங்கிற்கு கொழுப்பைக்கட்டுப்படுத்தி உடல் எடையை குறைக்கும் ஆற்றல் உண்டு. உடல் எடையை குறைக்க நினைப்பவர்கள் பனை நுங்கை சாப்பிடலாம். பனை நுங்கில் உள்ள நீரானது வயிற்றை நிரப்பி பசியையும் தூண்டுவதோடு மலச்சிக்கல் மற்றும் வயிற்றுப்போக்கு இரண்டிற்குமே பனை நுங்கு மருந்தாக பயன்படுகிறது. உடல் உஷ்ணத்தால் அவதிப்படுபவர்களுக்கு எவ்வளவு தண்ணீர் கு்டித்தாலும் தாகம் அடங்காது. பனை நுங்கை சாப்பிட்டால் அவர்கள் தாகம் அடங்கும்.
இரத்தசோகை உள்ளவர்களுக்கு நுங்கு நல்லமருந்தாகும். நுங்கில் காணப்படும் ஆந்த்யூசைன் எனும் இரசாயனம் பெண்களுக்கு மார்பக புற்றுநோய் கட்டிகள் வருவதை தடுக்கும் சக்திகொண்டது. நுங்கு வெயில் காலத்தில் ஏற்படும் அம்மை நோய்களை தடுத்து உடலுக்கு நோய் எதிர்ப்பு சக்தியை தந்து உடலை சுறுசுறுப்பாக்கும். இப்படி பல நன்மைகளை நமக்கு அள்ளித்தருகிறது பனை நுங்கு.
பொது வழக்கில் மரம் என்று தமிழில் வழங்கப்படினும், இது மர வகையைச் சார்ந்தது அல்ல. தற்காலத் தாவரவியல் அடிப்படையில் மட்டுமன்றித் தமிழ் இலக்கண மரபுகளின்படியும் பனையை மரம் என்பது தவறு. தமிழில் உள்ள மிகப் பழைய இலக்கண நூலான தொல்காப்பியம் புல், மரம் என்பவற்றுக்கு இடையேயான வேறுபாட்டைப் பின்வருமாறு வரையறை செய்கிறது.
புறக் காழனவே புல்லெனப் படுமே (பாடல் 630)
அகக் காழனவே மரமெனப் படுமே (பாடல் 631)
பலவகையான பயன்களை நெடுங்காலத்துக்குத் தருவதால் பனையை, கேட்டதைக் கொடுக்கும் தேவலோகத்து மரம் எனத் தொன்மங்கள் கூறும் கற்பகதருவுக்கு ஒப்பிடுவர்.
இத்தகைய ஆற்றல் கொண்ட இம்மாநில மரத்தை பாதுகாத்து இயற்கையை காப்போம் நம் வருங்கால சந்ததியினரை காப்போம்.
Borassus flabellifer
Borassus flabellifer, commonly known as doub palm, palmyra palm, tala palm, toddy palm or wine palm, is native to the Indian subcontinent and Southeast Asia, including Nepal, India, Bangladesh, Sri Lanka, Cambodia, Laos, Burma, Thailand, Vietnam, Malaysia, Indonesia and the Philippines. It is reportedly naturalized in Pakistan, Socotra, and parts of China.
Description
Borassus flabellifer is a robust tree and can reach a height of 30
metres (98 ft). The trunk is grey, robust and ringed with leaf scars; old
leaves remain attached to the trunk for several years before falling cleanly.
The leaves are fan-shaped and 3 m (9.8 ft) long, with robust black
teeth on the petiole margins. Like all Borassus species,
B. flabellifer is dioecious
with male and female flowers on separate plants. The male flowers are less than
1 cm long and form semi-circular clusters, which are hidden beneath
scale-like bracts within the catkin-like inflorescences.
In contrast, the female flowers are golfball-sized and solitary, sitting upon
the surface of the inflorescence axis. After pollination,
these blooms develop into fleshy fruits 15–25 cm wide, each containing 1-3
seeds. The fruits are
black to brown with sweet, fibrous pulp and each seed is enclosed within a
woody endocarp. Young palmyra seedlings grow slowly,
producing only a few leaves each year (establishment phase), but at an as yet
undetermined time, they grow rapidly, producing a substantial stem.Fruit
The fruit measures 10 cm (3.9 in) to 18 cm (7.1 in) in diameter, has a black husk, and is borne in clusters. The top portion of the fruit must be cut off to reveal the sweet jelly seed sockets, translucent pale-white, similar to that of the lychee but with a milder flavor and no pit. The sweet jelly seed sockets occur in combinations of two, three or four seeds inside the fruit. The jelly part of the fruit is covered with a thin, yellowish-brown skin. These are known to contain watery fluid inside the fleshy white body.
The conventional way this fruit is eaten is when the outer casing is still unripe while the seeds are eaten as the fruit. But if the entire fruit is left to ripen, the fibrous outer layer of the palm fruits can also be eaten raw, boiled, or roasted. When this happens, the fruit takes a purple-blackish hue and tastes similar to a Coconut flesh. The skin is also eaten as part of the fruit similar to how mango skins are often consumed along with the fruit. Bengali People have perfected the art of making various sweet dishes with the yellowish viscous fluidic substance obtained from a ripe palm fruit.
Sap
Obtaining the sap traditionally involves tapping the top shoots and collecting the dripping juice in hanging earthen pots. The juice so collected before morning is refreshing and light drink called Thaati Kallu (తాటి కల్లు) in Telugu, Neera (नीरा) in Marathi and "Pathaneer" (பதநீர்) in Tamil is extremely cool in sensation, and has a sugary sweet taste. The juice collected in evening or after fermentation becomes sour, and is called Tadi (ताडी) in Marathi. Tadi is consumed mostly by coastal villagers Maharashtra as a raw alcoholic beverage.A sugary sap called toddy, can be obtained from the young inflorescence, either male or female. Toddy is fermented to make a beverage called arrack, or it is concentrated to a crude sugar called jaggery or Taal Patali (তাল পাটালী) in Bengali and Pana Vellam or Karuppukatti (கருப்புகட்டி or கருபட்டி) in Tamil. It is called Gula Jawa (Javanese sugar) in Indonesia, and is widely used in Javanese cuisine. In addition, the tree sap is taken as a laxative, and is believed to possess medicinal virtues that have also been ascribed to other parts of the plant.
Sprouts
In the Indian states of Tamil Nadu, Andhra Pradesh, Telangana and Bihar, and in Jaffna, Sri Lanka, the seeds are planted and made to germinate and the fleshy stems (below the surface) are boiled or roasted and eaten. It is very fibrous and nutritious. It is known as Thegalu (తేగలు) or Gaygulu (గేగులు) or Gengulu (గెంగులు) (especially in Telangana) in Telugu, as Panai Kizhangu or Panangkizhangu (பனங்கிழங்கு) in Tamil, and as htabin myiq (ထန်းပင်မြစ်) in Myanmar.
The germinated seed's hard shell is also cut open to take out the crunchy kernel, which tastes like a sweeter water chestnut. It is called Buragunju (బురగుంజు) in Telugu and "thavanai" in Tamil.
The white kernel of the ripe palm fruit after being left for a few months is used as an offering in Lakshmi Puja in various parts of Bengal and is also eaten raw.
Leaves
The Borassus flabellifer leaves are used for thatching, mats, baskets, fans, hats, umbrellas, and as writing material.
All the literature of the old Tamil was written in preserved Palm leaves also known as Palm-leaf manuscript. In Tamil Yaedu or Olai chuvadi. It was written with a sharpened iron piece called an Eluthani (எழுத்தாணி in Tamil).[citation needed]. Most of the ancient literature in Telugu are written on palm leaves (Tala patra grandhas). http://thanjavur.nic.in/sml/library/Departments/Manuscripts/manuscripts.html
In Indonesia the leaves were used in the ancient culture as paper, known as "lontar". Leaves of suitable size, shape, texture, and maturity were chosen and then seasoned by boiling in salt water with turmeric powder, as a preservative. The leaves were then dried. When they were dry enough, the face of the leaf was polished with pumice, cut into the proper size, and a hole made in one corner. Each leaf made four pages. The writing was done with a stylus and had a very cursive and interconnected style. The leaves were then tied up as sheaves.[citation needed]
The stem of the leaves has thorny edges (called "karukku" in Tamil). Fences can be prepared from these stems by nailing them together.[citation needed]
The skin of the stem can be peeled off and be used as rope and also used to weave into cots (நாற்கட்டில் in Tamil). In some part of Tamil Nadu, a variety of rice flour cake (called "Kolukattai") is prepared using the leaf.
In the eastern part of India, the leaves are used to make hand fans. These are mostly used during the summer in parts of Assam and West Bengal.
The stalks are used to make fences and also produce a strong, wiry fiber suitable for cordage and brushes. The black timber is hard, heavy, and durable and is highly valued for construction. In Cambodia, the trunks are also used to make canoes.
The young plants are cooked as a vegetable or roasted and pounded to make meal.
Crown
When the crown of the tree is removed, the segment from which the leaves grow out is an edible cake. This is called thati adda (తాటి అడ్డ/తాటి మట్ట) in Telugu or pananchoru (பனஞ்சோறு) in Tamil.
Palmyra Tuber Palmyra tuber has 98% fibre which means up to 95% is starch content.
Cultivation
Borassus flabellifer has a growth pattern, very large size, and clean habits that make it an attractive ornamental tree, cultivated for planting in gardens and parks as landscape palm species.
Cultural symbolism
• The palmyra tree is the official tree of Tamil Nadu. Highly respected in Tamil culture, it is called "karpaha Veruksham" ("celestial tree") because all its parts have a use. Panaiveriyamman, named after panai, the Tamil name for the Palmyra palm, is an ancient tree deity related to fertility linked to this palm. This deity is also known as Taalavaasini, a name that further relates her to all types of palms.
• The Asian palmyra palm is a symbol of Cambodia where it is a very common palm, found all over the country. It also grows near the Angkor Wat temple.
• In Indonesia the Palmyra tree is the symbol of South Sulawesi province.
• The palm is also common in Thailand, especially in the northeast or Isaan area, where it is a prevailing part of the landscape.
• This plant has captured the imagination of Bengalis, especially in the words of Rabindranth Tagore whose nursery rhyme 'Taal Gaach ek Paye daariye' (তাল গাছ এক পায়ে দাড়িয়ে.., literally Tall tree standing on a single leg....) in Sahaj Path (সহজ পাঠ) is a staple reading material in most schools in West Bengal & Bangladesh.
No comments:
Post a Comment